ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)
(1318 -1256 ش)، نویسنده و روزنامه‏نگار. در تبریز متولد شد و به كسب علوم و فنون، از جمله هیات و طبیعیات و طب پرداخت. در سال 1276 ش آموزشگاه تربیت را در تبریز بنیان نهاد. وى از همفكران و همگامان سید حسن تقى‏زاده بود. در شش دوره از تبریز به نمایندگى مجلس شوراى ملى برگزیده شد. او به مصر و استانبول و برلن سفر كرد. دو سال رئیس فرهنگ گیلان و چهار سال رئیس فرهنگ آذربایجان بود. كتابخانه و قرائتخانه‏ى عمومى آبرومندى در تبریز دایر كرد و با همت فراوان كتابهاى نفیس و سودمندى در آنجا گرد آورد. وى در سال 1281 ش مجله‏ى «گنجینه‏ى فنون» و در سال 1301 ش مجله‏ى «گنجینه‏ى معارف» را در تبریز منتشر كرد. سرانجام در تهران وفات یافت. از آثار او: «دانشمندان آذربایجان»؛ «تقویم تربیت»؛ «زاد و بوم در جغرافیاى ایران»؛ «تاریخ مطبوعات ایران»؛ «تصحیح رباعیات خیام»؛ «فهرست كتابخانه و قرائت خانه‏ى تربیت»؛ «كلمات قصار امیرالمومنین»؛ «مشاهیر عالم با لوحه‏ى رنگین».[1] متولد 1256 در تبریز، فرزند میرزا صادق خان، از نواده‏هاى میرزا مهدى استرآبادى وزیر نادرشاه و صاحب كتاب دره نادرى و تاریخ جهانگشاى نادرى. تحصیلات جدید و قدیم را در تبریز توأماً انجام داد و علومى چون هیئت و طبیعیات و طب را به طور كامل آموخت، سپس ادبیات عرب و منطق و حكمت و فقه را نزد آخوند ملا زین‏العابدین به حد كمال رسانید. مدتى نیز تحصیل علم نجوم كرد. ابتدا به شغل داروفروشى و كتابفروشى اشتغال ورزید، كم‏كم حرفه‏ى داروفروشى را رها كرد و صرفاً به كار كتابفروشى اكتفا نمود؛ ضمناً كتابفروشى او مركزى براى توزیع نشریات كشورهاى اروپائى و عربى بود و خود وى با خواندن آن نشریات، با افكار آزادى‏خواهان آشنا مى‏شد. تدریجاً در اثر معاشرت با سید حسن تقى‏زاده و میرزا یوسف اعتصامى و نزدیك بودن افكارشان، به تأسیس و انتشار مجله‏ى گنجینه‏ى فنون پرداختند. چندى هم به تدریس هیئت و جغرافیا در مدرسه‏ى لقمانیه‏ى تبریز پرداخت. تربیت در قضایاى مشروطیت در صف مقدم آزادى‏خواهان قرار داشت. در دوره‏ى استبداد صغیر كه در خارج اقامت داشت، آزادى‏خواهان را نیز در اروپا یارى مى‏نمود و در انتشار مجله‏ى كاوه با تقى‏زاده همكارى داشت. پس از خلع محمدعلى میرزا، در دوره‏ى دوم به وكالت مجلس رسید و پیرو مشى تقى‏زاده بود. در ادوار هشتم و نهم و دهم و یازدهم و دوازدهم نیز وكیل مجلس بود. ریاست كمیسیون معارف و فرهنگ همیشه با او بود. غیر از شش دوره نمایندگى مجلس، چند سمت اجرائى نیز داشت كه عبارتند از: ریاست معارف گیلان، ریاست معارف آذربایجان و شهردارى تبریز. در 1318 درگذشت. از وى كتابى به نام دانشمندان آذربایجان باقى است. تألیفات دیگرى هم دارد مانند زاد و بوم در جغرافیاى ایران. همسر دوم وى به نام هاجر تربیت، در دوران اخیر در صحنه‏ى سیاسى ظاهر شد و دو دوره نماینده‏ى مجلس بود. یك دوره هم سناتور شد. تربیت در مأموریت‏هاى خود در آذربایجان آثار نیكوئى به یادگار گذاشت. چند مدرسه تأسیس كرد و چندین خیابان احداث نمود. در كتاب‏شناسى بسیار مسلط و خوش‏حافظه بود.
فعالیت ها : : مشاهیر / روزنامه نگاری مشاهیر / نویسندگی مشاهیر / سیاست